สิ่งสำคัญสำหรับการฝึกนักบินพาณิชย์ คือ เครื่องฝึกบินจำลอง ภาษาไทยอย่างเป็นทางการคือ เครื่องจำลองการฝึกบินเต็มรูปแบบ (Full Flight Simulator: FFS)
เครื่องฝึกบินจำลองนั้นมีหลายแบบ และหลายระดับในแต่ละแบบ
ส่วนใหญ่เรามักคุ้นเคยกับคำว่า Simulator ซึ่งเป็นคำกว้าง ๆ หมายถึงการ จำลองการฝึก เท่านั้น
แต่ฝึกอะไร อย่างไร ได้ประโยชน์จากการฝึกแค่ไหน เรื่องนี้เรามาเรียนรู้ไปด้วยกันให้หมดเปลือกไปเลย
ภาษาอย่างเป็นทางการที่ ICAO, EASA หรือ FAA ใช้สำหรับเครื่องฝึกบินจำลองนั้นคือ Flight Simulator Training Device (FSTD) โดยที่ทางการของไทยใช้คำอย่างเป็นทางการสำหรับ FSTD ว่า เครื่องช่วยฝึกบิน
อ่านแล้วเริ่มงงไหมครับ
ผู้อ่านจะไม่งง เมื่ออ่านจนจบ
FSTD (Flight Simulator Training Device) นั้น หมายถึง เครื่องช่วยฝึกบินทุกชนิด เป็นคำกว้าง ๆ แบบที่เราเรียกว่า Simulator เฉย ๆ
FSTD นั้นแบ่งให้ละเอียดลงไปได้อีก 4 แบบ คือ
BITD (Basic Instrument Training Device)
FNPT (Flight and Navigation Procedure Trainer)
FTD (Flight Training Device) และ
FSS (Full Flight Simulator)
BITD (Basic Instrument Training Device) หรือ เครื่องช่วยฝึกบินด้วยเครื่องวัดประกอบการบินขั้นพื้นฐาน อุปกรณ์ฝึกชนิดนี้ เหมือนเป็นการฝึกการบินด้วยเครื่องวัดประกอบการบิน (Instrument Flying) โดยไม่ต้องขึ้นเครื่องบินจริง ๆ เป็นการบินเพื่อทบทวนวิธีการปฏิบัติในการบินด้วยเครื่องวัดประกอบการบิน เช่น การเข้าวง hold การทำ approach ชนิดต่าง ๆ เป็นอุปกรณ์ชั้นต้น ๆ ไม่ซับซ้อน ไม่ได้ระบุหรือกำกับเรื่องของแบบเครื่องบิน
FNPT (Flight and Navigation Procedure Trainer) หรือ เครื่องช่วยฝึกวิธีการเดินทางและการบิน เป็นอุปกรณ์การฝึกที่แสดงให้เห็นห้องนักบินหรือสภาพแวดล้อมในห้องนักบิน เป็นชุดอุปกรณ์การบินที่ใช้สำหรับการฝึกเรื่องของ Procedure และการบินเดินทาง
FTD (Flight Training Device) หรือ เครื่องช่วยฝึกการบิน (สังเกตว่ามีคำว่า “การ” ไม่ใช่เครื่องช่วยฝึกบินเฉย ๆ) เครื่องช่วยฝึกการบินนั้นเป็น แบบจำลองเท่าขนาดจริง ตามรูปแบบของเครื่องวัดประกอบการบินของเครื่องบิน โดยเฉพาะอุปกรณ์ แผงไฟฟ้า และการควบคุมต่าง ๆ ในห้องนักบิน ชุดอุปกรณ์ที่เกี่ยวกับการบินและโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่สามารถแสดงให้เห็นภาพของเครื่องบินบนภาคพื้นและสภาพการปฏิบัติการบินต่าง ๆ สรุป คือ มีจอภาพที่สร้างสถานการณ์ภาพนอกให้เรามองเห็นท่าทางต่าง ๆ ของเครื่องบินและการเคลื่อนที่ไปในระหว่างบินด้วย
FSS (Full Flight Simulator) หรือ เครื่องจำลองการฝึกบินเต็มรูปแบบ เป็นแบบจำลองขนาดเท่าของจริงของเครื่องบินเฉพาะแบบ มีเครื่องวัดแบบเดียวกันกับของจริง มีระบบแรงเสมือนที่ทำให้เกิดความรู้สึกว่ามีการเคลื่อนไหวหรือเคลื่อนที่ เช่น เวลาเร่งเครื่องยนต์ นักบินจะต้องรู้สึกว่ามีน้ำหนักถ่ายเทไปที่หลัง ถ้าเอียงก็รู้สึกว่าตัวกำลังเอียงเป็นต้น รวมถึงระบบภาพและการแสดงภูมิประเทศโดยรอบที่จะต้องมีความเหมือนจริงตามสถานที่นั้น ๆ ด้วย คือ มี environment and terrain database
แต่โดยส่วนใหญ่แล้วเราก็มักพูดรวม ๆ และแบ่งประเภทของเครื่องช่วยฝึกบินเป็น 3 ประเภท คือ
FFS (Full Flight Simulator)
FTD (Flight Training Device)
OTD (Others Training Device) ซึ่งหมายรวมถึง FNPT และ BITD เข้าไว้ด้วยกัน
FFS (Full Flight Simulator) นั้นจำแนกออกได้หลาย levels อีก ขั้นสูง ๆ สามารถใช้ฝึกได้เทียบเท่ากับเครื่องบินจริง ๆ โดยไม่ต้องขึ้นทำการฝึกบินกับเครื่องบินจริงที่ไม่มีผู้โดยสาร (School Flight) เราเรียกการฝึกนั้นว่า ZFTT (Zero Flight Time Training)
