Up In the (Air) cabin
เรื่องน่ารู้ภายในห้องโดยสาร

สำหรับนักเดินทางที่เดินทางโดยเครื่องบินบ่อย ๆ คงไม่ต้องอ่านเรื่องต่อไปนี้
เพราะเดี๋ยวจะหาว่าผมสอนจระเข้ว่ายน้ำ

สำหรับคนที่เดินทางไม่บ่อย มีหลาย ๆ อย่างที่อยากแนะนำให้รับทราบไว้ เผื่อจะได้ไม่งุนงง

ผู้โดยสาร ภาษาอังกฤษ ใช้คำว่า Passenger
(ตัวย่อทางเทคนิคในแวดวงการบิน คือ PAX ซึ่งหมายถึงผู้โดยสารหลาย ๆ คน หรือเวลาเราพูดโดยไม่เจาะจงจำนวนหรือเป็นการกล่าวถึงเป็นบุคคลที่สาม ถ้าเป็นการเฉพาะเจาะจงถึงผู้โดยสารเพียงคนเดียวจะใช้คำว่า PAP)

Air Crew โดยรวม หมายถึง ลูกเรือบนเครื่องบินทั้งหมด รวมนักบิน (Flightdeck Crew/Cockpit Crew) และ พนักงานต้อนรับ (Cabin Crew)

Air Steward (มักเรียกสั้น ๆ ว่า “สจ๊วต”) หมายถึง พนักงานต้อนรับบนเครื่องบินเพศชาย
Air Hostess หมายถึง พนักงานต้อนรับบนเครื่องบินเพศหญิง (ในภาษาอังกฤษใช้อีกคำหนึ่งด้วยคือ Stewardess)

บนเครื่องบินของสายการบินชั้นนำส่วนใหญ่จะมีจำนวน Cabin Crew มากกว่าที่กำหนดไว้ขั้นต่ำ
เพื่อให้บริการผู้โดยสารให้มีความสะดวกสบายในการเดินทาง
และประโยชน์สูงสุดคือเรื่องการให้ความช่วยเหลือ pax กรณีมีเหตุการณ์ฉุกเฉินต่าง ๆ เกิดขึ้น

การทำงานของลูกเรือ (ปกติจะใช้คำว่า “ลูกเรือ” หมายถึง Cabin Crew) จะแบ่งเป็นโซน ซ้าย-ขวา และเป็นช่วง ๆ โดยมีตำแหน่งประตูเป็นชื่อประจำตำแหน่ง
เช่น 1L ,1R หมายถึง ประตูที่ 1 ด้านซ้าย และประตูที่ 1 ด้านขวา เป็นต้น
แต่ละคนจะทำหน้าที่รับผิดชอบดูแลผู้โดยสารในโซนของตนเอง
โดยมีหัวหน้าพนักงานต้อนรับ (Air Purser) เป็นผู้กำกับดูแลและกำหนดขั้นตอนในการให้บริการแก่ pax ตามมาตรฐานของสายการบิน
นอกจากนี้ (สำหรับการบินไทย) ในเที่ยวบินที่เป็นเครื่องบินลำใหญ่ ๆ ซึ่งสามารถบรรทุก pax จำนวนมาก ๆ จะมี ผู้จัดการเที่ยวบิน (Inflight Manager) เพิ่มอีกหนึ่งคน เพื่อกำกับดูแลอีกชั้นหนึ่ง

เหตุการณ์ทั้งหลายภายในห้องโดยสาร
หากเป็นเรื่องปกติของการให้บริการอาหารและเครื่องดื่ม
หรือปัญหาที่เกิดจากการบริการต่าง ๆ
Inflight Manage หรือ IM และ/หรือ Air Purser จะเป็นผู้จัดการแก้ปัญหาให้อยู่ในสภาพเรียบร้อย
(Airline อื่น ๆ เรียก IM และ AP ว่า Senior Cabin Crew)

ช่องยูทูปกัปตันโสภณ

หากปัญหาเกินกว่าอำนาจที่ IM/AP จะตัดสินใจ
โดยเฉพาะเรื่องที่เกี่ยวกับความปลอดภัยของ PAX (Safety and Security of the flight)
IM/AP จะตัองรายงานให้กับกัปตัน หรือนักบินที่เป็นผู้ควบคุมเครื่องบินขณะนั้นรับทราบทันที
เพื่อที่นักบินจะได้พิจารณามาตรการในการปฏิบัติในการจะลดผลกระทบด้านความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สินของผู้โดยสารทั้งลำ
เช่น ผู้โดยสารป่วยหนักและจำเป็นต้องได้รักการรักษาอย่างเร่งด่วน มีความไม่ปลอดภัยเกิดขึ้นภายในห้องโดยสารเนื่องจากผู้โดยสารเมาอาละวาด เป็นต้น
(อ่าน “ขึ้นเครื่องบิน อย่าเมา” https://www.facebook.com/Capt.sopon/posts/10203932070685196)

ในเที่ยวบินระยะไกล การบินในระหว่างเวลากลางคืน บินข้ามคืน หรือการบินข้ามพื้นที่ที่มีความต่างของเวลาท้องถิ่นค่อนข้างมาก
ตามกฏการบินสากลจะกำหนดให้ทำการบินโดยมีนักบิน 3-4 คน (ขึ้นอยู่กับระยะเวลาและข้อกำหนดอื่นๆ)
หลังจากที่เครื่องบินขึ้นไปแล้วนักบินก็จะผลัดเปลี่ยนกันเพื่อนั่งประจำตำแหน่งด้านหน้า
ส่วนที่ไม่ได้นั่งประจำตำแหน่งก็จะทำการพัก
เพื่อเตรียมตัวสำหรับเปลี่ยนคนที่นั่งประจำตำแหน่งหลังจากผ่านไปช่วงระยะเวลาหนึ่ง
สลับกันไปแบบนี้จนกว่าจะถึงที่หมาย
ดังนั้น ในบางครั้ง
กัปตันซึ่งมีอยู่เพียงหนึ่งคนบนเที่ยวบิน
หากกัปตันเข้าช่วงเวลาพัก ก็จะให้นักบินที่นั่งประจำตำแหน่งคนใดคนหนึ่งจะทำหน้าที่เป็น Commander
คือ ทำหน้าที่แทนกัปตันในระหว่างช่วงเวลานั้น ๆ

ถ้ากัปตันนั่งอยู่กัปตันก็จะเป็น Pilot-in-Command หรือ เรียกย่อๆว่า P-i-C
ถ้ากัปตันไปพัก นักบินที่นั่งประจำตำแหน่งอยู่คนหนึ่งจะทำหน้าที่ P-i-C ในช่วงเวลานั้นแทน

ภายในห้องโดยสารเครื่องบินลำใหญ่ ๆ อย่าง A380 B747 B777 ความยาวตลอดลำตัวมากกว่า 80 เมตร
การติดต่อสื่อสารระหว่างห้องนักบิน (Cockpit) ไปประตูสุดท้ายที่อยู่ท้ายเครื่องจะใช้การโทรศัพท์เพื่อสื่อสารระหว่างกันเป็นการภายใน
โทรออกนอกเครื่องบินไม่ได้ (โทรศัพท์ที่ใช้โทรไปภาคพื้นจะเป็นอีกส่วนหนึ่งที่อยู่ที่ที่นั่งผู้โดยสารแต่ละคน)
เราเรียกทับศัพท์โทรศัพท์นี้ว่า Cabin Interphone
ผู้โดยสารไม่ได้รับอนุญาตให้ใช้ Cabin Interphone
เพราะ Cabin Interphone ถือว่าเป็นอุปกรณ์ฉุกเฉิน (Emergency Equipments)
มีไว้เพื่อให้ลูกเรือใช้งานติดต่อสื่อสารระหว่างกันและเพื่อการสื่อสารในด้านการบริการแก่ผู้โดยสารในสถานการณ์ปกติ

เพราะฉะนั้นขึ้นเครื่องอย่าไปหยิบ Cabin Interphone มาเล่นนะครับ
เดี๋ยวจะโดนข้อหากระทำการอันเป็นอันตรายต่อผู้อื่นได้ครับ

ความจริงแล้วมีอุปกรณ์ฉุกเฉินอีกมากมาย ผมจะค่อย ๆ หาโอกาสเขียนไปเรื่อย ๆ ครับ

ช่องยูทูปกัปตันโสภณ

สอบสัมภาษณ์ สมัครสอบนักบิน
By จิปาถะ